गव्हाचे आरोग्यासाठी फायदे आणि तोटे वाचा या लेखात

केवळ भारतातच नव्हे तर पूर्ण जगभरातील प्रसिद्ध, सगळ्यात जास्त वापरले जाणारे धान्य म्हणजे गहू.

गव्हाची शेती पूर्ण जगभर केली जाते त्यामुळे गव्हाचे वेगवेगळे पदार्थ सुद्धा केले जातात.

आपली पोळी, रोटी, ब्रेड ते पशात्य देशातील पिझा, पास्ता सगळ्यामध्ये गव्हाच्या पीठाचा वापर केला जातो.

मैदा, ज्याला व्हाईट व्हीट फ्लोर म्हणतात किंवा आपण महाराष्ट्रीय जेवणात वापरतो ते अख्ख्या गव्हाचे पीठ वापरून हे पदार्थ केले जातात खरे पण गहू चांगला की वाईट याबद्दल अनेक मते असतात.

गव्हात अढळणाऱ्या ‘ग्लुटेन’ या प्रोटीन मुळे ही वेगवेगळी मते तयार झाली आहेत.

गव्हाचे पीठ मळताना, पिठात पाणी घातल्यावर जो चिकटपणा येतो तो या ग्लुटेनमुळे…

काही व्यक्तींना या ग्लुटेन प्रोटीनची अलर्जी असते.

अशा लोकांना गव्हाचे पदार्थ खाल्ल्यावर अपचनाचा त्रास होतो.

पण त्याचबरोबर गव्हात फायबर, अँटिऑक्सिडंट्स, व्हिटामिन आणि मिनरल्स म्हणजेच खनिजे जास्त प्रमाणात आढळतात.

त्यामुळे ज्या लोकांना ग्लुटेनचा त्रास होत नाही त्यांच्यासाठी गहू हे अत्यंत उपयुक्त धान्य आहे.

गहू हा तर आपल्या तर आहारातील अत्यंत महत्वाचा असा घटक आहे.

म्हणूनच त्याबद्दल माहिती करून घेणे, त्याचे फायदे, तोटे समजून घेणे गरजेचे आहे.

गव्हाबद्दलची सगळी माहिती, त्यात आढळणारी पोषकद्रवे, आपल्याला त्यामुळे होणारे फायदे हे सगळे या लेखात सांगितले समजून घ्या.

कारण आपण घेत असलेल्या अन्नाबद्दल आपल्याला नीट माहिती असेल तर आरोग्याबद्दल आपण जागरूक राहू शकतो.

गव्हाचे आपल्या आरोग्यासाठी असलेले फायदे आणि तोटे हे दोन्ही त्यामध्ये असणाऱ्या पोषकद्रव्यांवर अवलंबून असतात.

म्हणूनच गव्हात नेमके काय असते ज्यामुळे तो काही बाबतीत हेल्दी तर काही बाबतीत अनहेल्दी ठरतो ते आपण एकेक करून बघुयात.

१. कार्बोहायड्रेट्स

सगळ्याच धान्याचा प्रमुख घटक म्हणजे कार्बोहायड्रेट.

त्याचप्रमाणे गव्हात सुद्धा कार्बोहायड्रेट्स जास्त प्रमाणात आढळतात.

गव्हात असणाऱ्या कार्बोहायड्रेट्स पैकी जवळजवळ ९० टक्के स्टार्च असते.

स्टार्चमुळे गव्हाचा ग्लायसेमिक इंडेक्स वाढतो. जे स्टार्च रक्तात मिसळले जाऊन आपल्याला उर्जा मिळते.

काही पदार्थ असे असतात की त्यांच्यातील कार्बोहायड्रेट्सचे रुपांतर साखरेमध्ये अत्यंत जलद गतीने होते.

अशा पदार्थांना हाय ग्लायसेमिक इंडेक्स असलेले पदार्थ असे म्हणतात.

अशा पदार्थांचे सेवन आरोग्यासाठी फारसे चांगले नसते, विशेषतः मधुमेह असणाऱ्यांसाठी किंवा ज्यांना वजन कमी करण्यासाठी प्रयत्न करायचेत अशांसाठी.

यामुळे रक्तातील साखरेचे प्रमाण जेवणानंतर अचानक वाढते, जे धोकादायक असू शकते.

होल व्हीट, म्हणजेच गव्हाचे पीठ आणि मैदा या दोन्हीचा ग्लायसेमिक इंडेक्स हाय असतो.

५५ पेक्षा जास्त ग्लायसेमिक इंडेक्स असेल तर तो हाय मानला जातो.

२. फायबर

गव्हात फायबर हे जास्त प्रमाणात आढळते… विशेषतः भाताच्या तुलनेत.

म्हणूनच कार्बोहायड्रेट्सचे प्रमाण जरी जास्त असले तरी त्यात जास्त प्रमाणात आढळणाऱ्या फायबरमुळे तो जास्त ‘हेल्दी’ पर्याय ठरतो.

फायबर हे आपल्या पचन क्रियेसाठी अत्यंत गरजेचे असतात.

यामुळे अपचन, कॉन्स्टीपेशनचे त्रास दूर होतात.

तसेच फायबर हे आपल्या आतड्यात वाढणाऱ्या गुड बॅक्टेरीयाच्या वाढीसाठी चांगले असतात.

हे गुड बॅक्टेरीया अन्नाच्या पचनासाठी लाभदायक असतात.

त्यामुळे त्यांची संख्या वाढणे हे आपल्या पचनसंस्थेसाठी चांगले असते.

पण गव्हात आढळणारे फायबर हे त्याच्या ह्स्क, (गव्हाच्या कोंड्यात) म्हणजेच बाहेरच्या आवरणामध्ये असते.

मैदा, ज्याला आपण प्रोसेसज्ड फ्लोर म्हणतो त्यात हे ह्स्क काढून घेतलेले असते ज्यामुळे मैद्यामध्ये फायबर आढळत नाही.

म्हणूनच मैद्याच्या तुलनेत होल व्हीट फ्लोर हा जास्त हेल्दी पर्याय मानला जातो.

३. प्रोटीन

गव्हात प्रामुख्याने ग्लुटेन हे प्रोटीन आढळते. ग्लुटेनमुळे गव्हाला चिकटपणा येतो ज्यामुळे त्यापासून केक, ब्रेड हे पदार्थ करणे शक्य होते.

काही लोकांना मात्र ग्लुटेन पचत नाही. अशा लोकांना गव्हाचे कोणतेही पदार्थ खाल्ल्यावर अपचनाचा त्रास होतो.

त्यामुळे ज्यांना नेहमी अपचनाचा त्रास होतो, पण त्यावर काहीही निदान होत नाही. त्यांनी गव्हा ऐवजी बाजरी किंवा ज्वारी चा आहारात समावेश करायला सुरूवात करून बघावी.

४. व्हिटामिन आणि मिनरल्स

गव्हाच्या पीठात भरपूर प्रमाणात व्हिटामिन आणि मिनरल्स आढळतात. गव्हाच्या पीठात मँगनीज, फॉस्फरस हे जास्त प्रमाणात असतात.

आपल्या शरीतील पेशींच्या आरोग्यासाठी या खनिजांची गरज असते.

फॉसफरस आपल्या हाडांच्या आरोग्यासाठी फायदेशीर असते.

गव्हामध्ये व्हिटामिन बी-9, म्हणजे फॉलेट हे जास्त प्रमाणात आढळते. आपल्या रक्तातील तांबड्या रक्त पेशी वाढवण्यासाठी याची गरज असते.

गर्भवती महिलांना या व्हिटामिनची जास्त प्रमाणात गरज असते.

हे व्हिटामिन आणि मिनरल्स हे गव्हाच्या बाहेरच्या आवरणात, म्हणजेच ह्स्क मध्ये असतात.

त्यामुळे मैद्याच्या तुलनेत गव्हाच्या पिठात ते अर्थातच जास्त प्रमाणात असतात.

गव्हाच्या पिठात असणाऱ्या पोषक द्रव्यांबद्दल थोडक्यात बोलायचे तर कार्बोहायड्रेट्स हे सगळ्यात जास्त प्रमाणात असून सुद्धा होल व्हीट फ्लोरमध्ये फायबर सुद्धा जास्त प्रमाणात असतात ज्याच्या पचनासाठी फायदा होतो.

त्यामुळे तांदळाच्या तुलनेत गहू हे मधुमेहींसाठी किंवा ज्यांना वाढलेले वजन कमी करण्याची गरज असते अशांसाठी फायदेशीर आहे.

कारण तांदळात फायबर अजिबात नसतात.

पण त्याचबरोबर गव्हापेक्षा सुद्धा काही चांगले पर्याय अशा लोकांसाठी उपलब्ध आहेत ज्यात कार्बोहायड्रेट्सचे प्रमाण कमी असते.

याचबरोबर जास्त प्रक्रिया केल्यानंतर होणारा मैदा, ज्यामध्ये गव्हाच्या दाण्याचे आवरण ज्याला ह्स्क म्हणतात ते काढले जाते ज्यामुळे फायबर सह व्हिटामिन आणि मिनरल्स सुद्धा निघून जातात.

तसेच मैद्याम्ध्ये ग्लुटेन हे जास्त प्रमाणात असते.

त्यामुळे गहू या धान्याची निवड करायची असेल तर मैद्या पेक्षा गव्हाचे पीठ हाच जास्त चांगला पर्याय ठरतो असे म्हणतात.

याच होल व्हीट फ्लोरचे आपल्या आरोग्याला होणारे फायदे कोणते आहेत?

१. पचनक्रिया सुधारते

या लेखात वर आपण बघितले आहेच की फायबर जास्त प्रमाणात आढळत असल्याने आपल्या पचनसंस्थेसाठी गहू हे अतिशय उपयुक्त धान्य आहे.

यामुळे कॉन्स्टिपेशनचा त्रास दूर होतो. गव्हाच्या पिठात कोंडा, म्हणजेच ब्रान जर अधिक प्रमाणात असेल तर त्यात असणाऱ्या फायबरचे प्रमाण सुद्धा वाढते.

२. आतड्याच्या कर्करोगापासून बचाव

ज्या लोकांच्या आहारात फायबरचे प्रमाण कमी असते त्यांच्यामध्ये या कर्करोगाचा धोका जास्त असतो.

समतोल आहाराचे महत्व नेहमीच सांगितले जाते. त्यासाठीच आपल्या आहारात इतर धान्याबरोबर गव्हाचा समावेश केला तर आपल्याला कार्बोहायड्रेट्स बरोबर फायबर सुद्धा मिळतील ज्यामुळे आतड्याच्या कर्करोगाचा धोका कमी होतो.

चपाती, पोळी, रोटी हे आपल्या जेवणातील अत्यंत महत्वाचे घटक आहेत. म्हणूनच ते ज्याच्यापासून तयार होतात त्या गव्हाच्या पीठाबद्दल ही माहिती आपल्याला असणे गरजेचे आहे.

ज्यामुळे आपण आपल्या तब्येतीनूसार योग्य धान्याची निवड करू शकू. गहू, तांदूळ, ज्वारी, बाजरी ही सगळीच धान्ये आपल्याकडे वापरली जातात.

प्रत्येक धान्याचे काही फायदे आहेत तर काही तोटे आहेत.

मागच्या लेखात आपण तांदळाबद्दल वाचले ज्यात कार्बोहायड्रेट्सचे प्रमाण जास्त असते, आज आपण गव्हाबद्दल माहिती मिळवली ज्यामध्ये कार्बोहायड्रेट्स बरोबर फायबर सुद्धा असतात.

https://manachetalks.com/13471/is-it-healthy-to-eat-rice-brown-rice-white-rice-marathi-information/

म्हणूनच आपल्या आहारात ताज्या भाज्या, फळे आणि डाळींबरोबर या सगळ्याच धान्याचा आळीपाळीने वापर केला पाहिजे.

आहाराबद्दल जागरूकता वाढवण्यासाठी लेख प्रत्येकाने शेअर करा. कारण अफ़वा नाही मनाचेTalks पसरवा🙋‍♀️

सदर लेख अथवा लेखातील कुठल्याही भागाचे छापील, इलेक्ट्रॉनिक माध्यमात परवानगीशिवाय पुनर्मुद्रण किंवा कुठल्याही सोशल मीडियात कॉपी-पेस्ट करून पुनर्लेखन करण्यास सक्त मनाई आहे. याचे उल्लंघन केल्याचे आढळल्यास कायदेशीर कारवाई करण्यात येईल. लेख आपल्या मित्र, मैत्रिणींना पाठवण्यासाठी उपलब्ध पर्यायांचा वापर करून जरूर शेअर करा.

या आणि अशा वैविध्यपूर्ण लेखांचे अपडेट्स मिळविण्यासाठी आमचे फेसबुक पेज मनाचेTalks ला नक्की लाईक करा. आणि लेखांचे अपडेट्स व्हाट्स ऍप वर मिळवण्यासाठी येथे क्लिक करा  / टेलिग्रामवर संवाद साधण्यासाठी येथे क्लिक करा